सल्यान — २५ भाद्र २०७८
सल्यान , साविकको सिँचाइ डिभिजन कार्यालयको १० करोड रुपैयाँ बजेटबाट २०६३ मा निर्माण सुरु गरिएको कालीमाटी गाउँपालिका–६ काप्रेचौर सिँचाइ योजनाको अधिकांश भाग तहसनहस भएको छ । सिँचाइ योजनाको काम अन्तिम चरणमा पुगेको बेला ०७१ साउन २८ गते बबई नदीमा आएको बाढीले क्षति पुर्याएको थियो । तर ७ वर्षसम्म मर्मत नहुँदा किसानलाई सिँचाइका लागि सास्ती भोग्नुपर्ने बाध्यता छ । कालीमाटी गाउँपालिका–६ स्थित काप्रेचौर, घुइयाबारी र र्याङमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउन योजना सुरु गरिएको थियो । बबई नदीमा आएको बाढीले योजनाको झण्डै ६० प्रतिशत मागमा क्षति पुर्याएको थियो । योजना तहसनहस बनेपछि काप्रेचौरका ७ सय परिवार करिब ३ हजार हेक्टर खेतीयोग्य जग्गामा सिँचाइ गर्नबाट बञ्चित भएका छन् । योजनामा करिब ५ सय मिटर सुरुङ खनी बिजुली उत्पादन गरेर बत्ती बाल्ने योजना अघि सारिएको थियो ।
साविक सिँचाइ कार्यालयले ५ खण्डमा विभाजन गरी ठेकेदारमार्फत योजनाको काम अघि बढाएको थियो । अहिले केही स्थानमा मात्र सिँचाइ नहरको पर्खाल देख्न सकिने स्थानीय नारायण सुनारले बताए । ‘सिँचाइ सुविधा भए गाउँ आसपासका जग्गामा वर्षमा ३ बाली लगाउन सकिन्थ्यो, अहिले सबै खेतहरू पाखोबारीमा परिणत भएका छन्,’ उनले भने, ‘लामो समयदेखि सिँचाइ हुन छाडेपछि अधिकांश खेतमा घाँस उम्रिन थालेको छ ।’ उनले आकाशे पानीको भरमा मात्र गाउँमा खेती भइरहेको बताए । सिँचाइकै कारण उर्वर फाँट बाँझो राख्नुपर्ने बाध्यता भएको उनको गुनासो छ । वर्षभरि खान पुग्ने खेत बाँझै भएपछि जीविकोपार्जनमा समस्या भएको अर्का किसान रेसम चनाराले बताए । ‘परम्परागत खेतीमा निर्भर भए पनि बर्षेनि जीविकोपार्जनको चिन्ता हुन्छ,’ उनले भने, ‘सिँचाइ भए व्यवसायिक तरकारी खेती पनि गर्न सकिन्थ्यो ।’ राजनीतिक पहुँच नहुँदा सिँचाइ योजना अलपत्र परेको उनको गुनासो छ । उनका अनुसार योजनामा स्थानीय किसानले झण्डै एक महिना श्रमदानसमेत गरेका थिए ।
जिल्लाका अन्य एक दर्जन ठूला सिँचाइ योजना पनि बजेट अभावका कारण अलपत्र परेको कार्यालयका प्रमुख पदमराज देवकोटाले बताए । कालिमाटी गाउँपालिका अध्यक्ष दानबहादुर खत्रीले संघीय सरकारको बेवास्ताले सिँचाइ योजना मर्मतमा समस्या भएको बताए । ‘हामीकहाँ आउने सीमित बजेटले यत्रो योजना मर्मत र पुनःनिर्माण गर्न सकिँदैन,’ उनले भने, ‘प्रदेश र संघीय सरकारसँग पटकपटक योजना निर्माणका लागि माग गरिएको छ, तर माथिल्ला सरकारले बेवास्ता गरिरहेका छन् ।’ उनले चालु आर्थिक वर्षको बजेटबाट काप्रेचौर, घुइयाबारी र र्याङमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउन योजना मर्मत गरिने जानकारी दिए ।
( कान्तिपुर दैनिक )
